AstronomieAntwoorden: UniversumFamilieBoom: Maan

AstronomieAntwoorden
UniversumFamilieBoom: Maan

[AA] [Woordenboek] [Antwoordenboek] [UniversumFamilieBoom] [Wetenschap] [Sterrenhemel] [Planeetstanden] [Reken] [Colofon]
1. Afstand tot de Planeet ... 2. Diameter ... 3. Relatieve Diameter ... 4. Massa ... 5. Relatieve Massa ... 6. Zwaartekracht ... 7. Getijdekrachten van de Zon ... 8. Dichtheid ... 9. Baansnelheid ... 10. Baanperiode ... 11. Temperatuur

\(\def\|{&}\DeclareMathOperator{\D}{\bigtriangleup\!} \DeclareMathOperator{\d}{\text{d}\!}\)

Type 
:
Planeetstelsel 
───
Maan
Grootte 
:
0,1 AE 
───
3476 km
Aarde 
:
het Aardstelsel 
───
de Maan

Er is geen fundamenteel natuurkundig verschil tussen een maan en een planeet. Als twee of meer hemellichamen die elk op zich een planeet of een maan zouden kunnen zijn om elkaar heen draaien, dan wordt de grootste de planeet genoemd, en de kleineren de manen.

Er zijn al tenminste 156 manen bekend in het Zonnestelsel. Een aantal (meestal hele kleine) manen wacht nog op een officiële naam. De verdeling van de bekende manen over de planeten is te zien in de volgende tabel, waar ook voor elke planeet het jaar van de meest recente maanontdekking (per 2006-05-25) is gegeven. Het kan wel een paar jaar duren voor van een nieuw ontdekte maan het bestaan en de baan voldoende duidelijk zijn dat de maan een officiële naam krijgt.

Tabel 1: Maanontdekkingen in het Zonnestelsel

planeet manen laatst ontdekt
Mercurius 0
Venus 0
Aarde 1 prehistorie
Mars 2 1877
Jupiter 63 2003
Saturnus 47 2005
Uranus 27 2003
Neptunus 13 2003
Pluto 3 2005

Hieronder staan een aantal tabellen die verschillende eigenschappen van de manen uit ons Zonnestelsel vergelijken. Voor elke eigenschap worden gegevens vermeld voor tenminste de tien manen die die eigenschap het meest hebben. Als van een bepaalde planeet geen een maan bij de eerste tien hoort, dan wordt de maan van die planeet die die eigenschap het meeste heeft toch in de tabel genoemd. Dit zijn de eigenschappen waarop de manen vergeleken worden:

1. Afstand tot de Planeet

Deze tabel toont de manen die gemiddeld het verste en het dichtste bij het midden van hun planeet zijn, gemeten in eenheden van 1000 km.

maan planeet afstand
156 1 S/2002 N4 Neptunus 48387
155 2 S/2003 N1 Neptunus 46695
154 3 S/2003 J2 Jupiter 29541
153 4 S/2004 S8 Saturnus 25108
152 5 Cyllene Jupiter 24349
151 6 Callirrhoe Jupiter 24103
150 7 Autonoe Jupiter 24046
149 8 Kallichore Jupiter 24043
148 9 Aoede Jupiter 23981
147 10 Hegemone Jupiter 23947
107 50 Ferdinand Uranus 20901
50 107 Maan Aarde 384
28 129 Pan Saturnus 134
25 132 Metis Jupiter 128
10 147 Bianca Uranus 59
9 148 Ophelia Uranus 59
8 149 Despina Neptunus 53
7 150 Thalassa Neptunus 50
6 151 S/2005 P2 Pluto 50
5 152 Cordelia Uranus 50
4 153 Naiad Neptunus 48
3 154 Deimos Mars 23
2 155 Charon Pluto 20
1 156 Phobos Mars 9

De grootste maanbaan (van S/2002 N4) is ongeveer 5000 keer zo groot in diameter als de kleinste maanbaan (van Phobos).

2. Diameter

Zeventien manen en één asteroïde hebben een diameter van tenminste 1000 km. Die hemellichamen, en ook de grootste maan van Mars, staan met hun diameter gemeten in kilometers in de volgende tabel.

maan planeet diameter
1 Ganymedes Jupiter 5262
2 Titan Saturnus 5151
Mercurius 4880
3 Callisto Jupiter 4821
4 Io Jupiter 3643
5 Maan Aarde 3474
6 Europa Jupiter 3122
7 Triton Neptunus 2707
Pluto 2274
8 Titania Uranus 1578
9 Rhea Saturnus 1529
10 Oberon Uranus 1523
11 Iapetus Saturnus 1469
12 Charon Pluto 1186
13 Umbriel Uranus 1169
14 Ariel Uranus 1158
15 Dione Saturnus 1125
16 Tethys Saturnus 1060
17 1 Ceres asteroïde 1003
71 Phobos Mars 22

Er zijn twee manen groter dan de planeet Mercurius, en zeven manen groter dan de planeet Pluto.

3. Relatieve Diameter

De volgende tabel toont de manen met de grootste diameter ten opzichte van hun planeten, in het algemeen en voor elke planeet.

maan planeet relatieve diameter
1 Charon Pluto 0,52
2 Maan Aarde 0,27
3 Triton Neptunus 0,055
4 Titan Saturnus 0,043
5 Ganymedes Jupiter 0,037
6 Callisto Jupiter 0,034
7 Titania Uranus 0,031
8 Oberon Uranus 0,030
9 Io Jupiter 0,025
10 Umbriel Uranus 0,023
25 Phobos Mars 0,003

4. Massa

Deze tabel toont de manen met de grootste massa, ten opzichte van de massa van de Maan, in het algemeen en voor elke planeet. Van niet alle manen zijn mij de massa's bekend. De ontbrekende massa's zijn vrij waarschijnlijk kleiner dan die van Charon, maar misschien in sommige gevallen wel groter dan die van Phobos.

massa planeet maan
1 Ganymedes Jupiter 2,02
2 Titan Saturnus 1,83
3 Callisto Jupiter 1,46
4 Io Jupiter 1,22
5 Maan Aarde 1,00
6 Europa Jupiter 0,65
7 Triton Neptunus 0,29
8 Titania Uranus 0,048
9 Oberon Uranus 0,041
10 Rhea Saturnus 0,031
12 Charon Pluto 0,022
66 Phobos Mars 0,00000015

5. Relatieve Massa

De volgende tabel laat de grootste massa's van manen zien ten opzichte van de massa van hun planeet. Alleen manen waarvan ik de massa ken zijn meegeteld.

maan planeet relatieve massa
1 Charon Pluto 0,13
2 Maan Aarde 0,012
3 Titan Saturnus 0,00024
4 Triton Neptunus 0,00021
5 Ganymedes Jupiter 0,000078
6 Callisto Jupiter 0,000057
7 Io Jupiter 0,000047
8 Titania Uranus 0,000041
9 Oberon Uranus 0,000035
10 Europa Jupiter 0,000025
28 Phobos Mars 0,000000017

6. Zwaartekracht

Deze tabel laat de manen zien met de grootste zwaartekracht aan hun oppervlak (ten opzichte van de zwaartekracht aan het oppervlak van de Aarde), in het algemeen en voor elke planeet. Alleen de manen waarvan ik de massa ken zijn meegeteld.

Tabel 2: Manen met de Grootste Zwaartekracht aan hun Oppervlak

Maan planeet zwaartekracht
1 Io Jupiter 0,183
2 Maan Aarde 0,166
3 Ganymedes Jupiter 0,146
4 Titan Saturnus 0,138
5 Europa Jupiter 0,134
6 Callisto Jupiter 0,126
7 Triton Neptunus 0,080
Pluto 0,067
8 Titania Uranus 0,038
9 Oberon Uranus 0,035
10 Charon Pluto 0,031
62 Phobos Mars 0,000000017

De zwaartekracht op zeven manen is groter dan de zwaartekracht op de planeet Pluto.

7. Getijdekrachten van de Zon

De banen van manen die voldoende ver van hun planeet zijn worden merkbaar beïnvloed door de zwaartekracht van de Zon. We kunnen deze invloed meten door de kmaan van de getijdegrens. De manen met de grootste invloed van de Zon op hun baan zijn:

maan planeet kMaan
1 S/2003 J2 Jupiter 0,39
2 Cyllene Jupiter 0,32
3 Callirrhoe Jupiter 0,31
4 Autonoe Jupiter 0,31
5 Kallichore Jupiter 0,31
6 Aoede Jupiter 0,31
7 Hegemone Jupiter 0,31
8 Sinope Jupiter 0,31
9 S/2003 J4 Jupiter 0,31
10 Eukelade Jupiter 0,31
33 S/2002 N4 Neptunus 0,28
48 S/2004 S8 Saturnus 0,27
62 Ferdinand Uranus 0,21
73 Maan Aarde 0,18
101 Deimos Mars 0,015
106 S/2005 P1 Pluto 0,0059

8. Dichtheid

Sommige manen bestaan uit zwaardere elementen, en andere uit lichtere. We kunnen de dichtheid van een maan uitrekenen als we zijn massa en grootte kennen. Van veel van de kleinste manen kennen we de grootte en massa niet nauwkeurig, en dus ook de dichtheid niet nauwkeurig. Onderstaande tabel gaat over manen met een diameter van tenminste 100 km en over manen die kleiner zijn maar waarvoor we de vorm kennen (dus niet alleen een schatting voor de afmeting) en een schatting van de massa hebben. De manen met de grootste dichtheid (ten opzichte van die van water), in het algemeen en voor elke planeet, en de manen met de kleinste bekende dichtheid zijn:

maan planeet dichtheid
1 Io Jupiter 3,5
2 Maan Aarde 3,5
3 Europa Jupiter 3,0
4 Himalia Jupiter 2,6
5 Triton Neptunus 2,0
6 Ganymedes Jupiter 1,9
7 Titan Saturnus 1,9
8 Phobos Mars 1,9
9 Charon Pluto 1,9
10 Callisto Jupiter 1,8
11 Titania Uranus 1,7

De manen met hoge dichtheden bestaan voornamelijk uit rotsachtig materiaal. Manen met steeds lagere dichtheden bevatten waarschijnlijk steeds meer ijs.

9. Baansnelheid

De volgende tabel toont de manen met de hoogste en laagste baansnelheden in hun banen rond hun planeten, gemeten in kilometers per seconde. 1 kilometer per seconde is hetzelfde als 3600 kilometer per uur.

maan planeet baansnelheid
Mercurius 47,9
Venus 35,0
140 1 Metis Jupiter 31,6
139 2 Adrastea Jupiter 31,3
Aarde 29,8
138 3 Amalthea Jupiter 26,4
Mars 24,1
137 4 Thebe Jupiter 23,9
136 5 Io Jupiter 17,3
135 6 Pan Saturnus 16,9
134 7 Atlas Saturnus 16,6
133 8 Prometheus Saturnus 16,5
132 9 Pandora Saturnus 16,4
131 10 Janus Saturnus 15,9
124 17 Naiad Neptunus 11,9
121 20 Ophelia Uranus 11,4
Pluto 4,7
34 107 Phobos Mars 2,1
33 108 S/2003 J14 Jupiter 2,1
19 122 Deimos Mars 1,35
18 123 Ymir Saturnus 1,28
16 125 Maan Aarde 1,02
10 131 S/2002 N1 Neptunus 0,61
9 132 Prospero Uranus 0,59
8 133 Setebos Uranus 0,58
7 134 S/2002 N3 Neptunus 0,58
6 135 S/2002 N2 Neptunus 0,56
5 136 Ferdinand Uranus 0,54
4 137 S/2002 N4 Neptunus 0,40
3 138 Francisco Uranus 0,39
2 139 S/2003 N1 Neptunus 0,37
1 140 Charon Pluto 0,22

De snelste manen zijn erg snel, maar toch niet zo snel als de planeten Mercurius en Venus. Ruim negentig manen hebben een kleinere gemiddelde baansnelheid dan de planeet Pluto.

10. Baanperiode

De volgende tabel toont de manen met de langste en kortste siderische baanperioden ("maanden"). Voor elke maan wordt de tijd weergegeven in uren, dagen, en/of jaren, maar het is telkens dezelfde tijd. Dus: de baanperiode van Setebos is 2246 dagen, wat ook 6,1 jaar is.

maan planeet uren dagen jaren
156 1 S/2002 N4 Neptunus 25,6
155 2 S/2003 N1 Neptunus 24,3
154 3 S/2002 N3 Neptunus 3183 8,7
153 4 S/2002 N2 Neptunus 2953 8,1
152 5 Ferdinand Uranus 2887 7,9
151 6 Setebos Uranus 2196 6,0
150 7 Prospero Uranus 1980 5,4
149 8 S/2002 N1 Neptunus 1735 4,7
148 9 Margaret Uranus 1642 4,5
147 10 S/2004 S8 Saturnus 1486 4,1
136 21 S/2003 J2 Jupiter 1037 2,8
Mars 687 1,9
Aarde 365 1,0
59 98 S/2005 P1 Pluto 41,4
57 100 Maan Aarde 27,3
35 122 Deimos Mars 30,3 1,3
18 139 Pan Saturnus 13,8
10 147 Bianca Uranus 10,4
9 148 Ophelia Uranus 10,3
8 149 Galatea Neptunus 10,3
7 150 Cordelia Uranus 8,1
6 151 Despina Neptunus 8,0
5 152 Phobos Mars 7,7
4 153 Thalassa Neptunus 7,5
3 154 Adrastea Jupiter 7,2
2 155 Metis Jupiter 7,1
1 156 Naiad Neptunus 7,1

Er zijn 88 manen die meer dan een jaar over hun baan doen, en 31 manen die er minder dan een dag voor nodig hebben. De maan S/2002 N4, die van alle manen in de langste tijd rond zijn planeet draait, doet daar ongeveer 31.000 keer langer over dan de maan Naiad die er het korste over doet.

11. Temperatuur

De volgende tabel toont de manen met de hoogste en laagste evenwichtstemperatuur (zeg maar gemiddelde oppervlaktetemperatuur), gebaseerd op het visueel geometrische albedo van de manen, en gemeten in kelvin (K) en graden Celsius (℃). Veel van de kleinere manen van een bepaalde planeet hebben hetzelfde geschatte albedo, en dus ook dezelfde geschatte temperatuur.

maan planeet K 
℃
1 Maan Aarde 270 −3
2 Phobos Mars 222 −51
3 Deimos Mars 222 −51
4 Elara Jupiter 121 −152
5 Himalia Jupiter 121 −152
6 Callirrhoe Jupiter 121 −152
7 Chaldene Jupiter 121 −152
8 Erinome Jupiter 121 −152
9 Harpalyke Jupiter 121 −152
10 Iocaste Jupiter 121 −152
66 Europa Jupiter 93 −180
67 Methone Saturnus 90 −183
111 Francisco Uranus 63 −210
138 Ariel Uranus 56 −217
133 Tethys Saturnus 60 −213
139 Naiad Neptunus 50 −223
153 Charon Pluto 39 −234
154 Triton Neptunus 36 −237


[AA]

[Boom][Planeetstelsel]


talen: [en] [nl]

//aa.quae.nl/nl/boom/maan.html;
Laatst vernieuwd: 2021-07-19