AstronomieAntwoorden
Uit het Astronomisch Woordenboek

\(\def\|{&}\)

Hieronder staat de beschrijving van het woord dat je opvroeg uit het astronomisch woordenboek.

het coördinatenstelsel

'co‧or‧di‧'na‧ten‧'stel‧sel, meervoud coördinatenstelsels; co- = [Latijn] samen, ordinatio = [Latijn] regeling, ordening

Een coördinatenstelsel is een hulpmiddel waarmee plaatsen aangegeven kunnen worden door afstanden te meten in verschillende richtingen. Die afstanden zijn de coördinaten. Er zijn twee veelgebruikte klassen van coördinatenstelsels: die met rechthoekige (of cartesische) coördinaten, en die met polaire coördinaten. Polaire coördinaten gebruiken hoeken (voor de richting) en één afstand, en hebben meestal een basisvlak waarop de hoeken gebaseerd zijn. Rechthoekige coördinaten gebruiken alleen afstanden, gemeten in onderling loodrechte richtingen vanaf een oorsprong. Coördinatenstelsels worden vaak vernoemd naar het ding waarop ze plaatsen aangeven, of naar het basisvlak of de oorsprong waarmee ze verbonden zijn.

Hier zijn een aantal polaire coördinatenstelsels die in de sterrenkunde gebruikt worden:

Tabel 1: Coördinatenstelsels

stelsel	hemellichaam	basisvlak	lengte	breedte
geografisch	Aarde	evenaar	lengte	breedte
equatoriaal	hemel	evenaar	rechte klimming	declinatie
eclipticaal	hemel	ecliptica	lengte	breedte
galactisch	hemel	melkweg	lengte	breedte
horizontaal	hemel	horizon	azimut	hoogte
selenografisch	Maan	evenaar	lengte	breedte
heliografisch	Zon	evenaar	lengte	breedte
arografisch	Mars	evenaar	lengte	breedte
jovigrafisch	Jupiter	evenaar	lengte	breedte

"Stelsel" geeft de naam van het stelsel, dat meestal afgeleid is van de naam van het hemellichaam; "hemellichaam" geeft aan waarop de coördinaten betrekking hebben; "basis" geeft het ding dat de basis (met een breedtegraad van 0) vormt van de coördinaten; "lengte" en "breedte" geven de namen van de coördinaten die overeenkomen met de lengtegraden en breedtegraden.

De namen van polaire coördinatenstelsels die plaatsen op een hemellichaam bepalen bestaan vaak uit de Latijnse of Griekse naam van het hemellichaam, gevolgd door grafisch, bijvoorbeeld geografisch voor de Aarde. De namen van de bijbehorende rechthoekige coördinatenstelsels (met het midden van het hemellichaam als oorsprong) hebben meestal hetzelfde eerste deel, maar worden gevolgd door centrisch, bijvoorbeeld geocentrisch voor de Aarde, planetocentrisch voor planeten in het algemeen, of heliocentrisch voor de Zon.